Autorka przedstawia historię działalności Zarządu Republikańskiego Związku Patriotów Polskich w Litewskiej SRS. Opisuje różne aspekty jego pracy - kulturalno-oświatowy, propagandowy, wojskowy oraz opiekuńczy i ewakuacyjny. Zwraca uwagę że ZR ZPP w LSRS był wyjątkowy, bo w wyjątkowych okolicznościach i miejscu powstał. Niezwykle skomplikowana sytuacja zadecydowała o oryginalnej strukturze organizacyjnej, różniącej się od struktur innych zarządów szczebla obwodowego czy republikańskiego w głębi ZSRS. Również cele, jakie przyświecały ZR ZPP w Litewskiej SRS, różniły się od tych, które realizowali działacze innych zarządów Związku. Książka jest próbą odpowiedzi na pytanie: czy praca ZR ZPP w LSRS służyła Polakom na Wileńszczyźnie, czy raczej ZSRS - realizując plany Stalina odnośnie do ziem wschodnich II RP.
Rozprawa doktorska magister Elżbiety Kowalczyk jest pracą wyjątkową, bardzo dobrze wpisującą się w nurt badań źródłowych [.]. Badania trwają i dobrze stało się że tak pracowity i skrupulatny historyk [.] podjął się tego wyjątkowo złożonego tematu.
dr hab. Elżbieta Trela-Mazur, prof. Uniwersytetu Opolskie
